Jaka jest definicja prawna kryptowalut według polskich przepisów?

Aktywa cyfrowe od bardzo dawna stanowią popularną alternatywę w stosunku do obligacji i lokat. W praktyce można je uznać za idealny sposób na pozyskiwanie kapitału na finansowanie przedsięwzięcia, kiedy jeszcze kryptowaluta nie została wypuszczona na giełdę i funkcjonowała wyłącznie jako token. 

Niestety z perspektywy prawnej kwestia definicji kryptowalut nadal budzi spore wątpliwości, a w szczególności dlatego, że została opisana w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dodatkowo kilka informacji możemy również wyciągnąć z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Czyli w praktyce nie poświęcono kryptowalutom oddzielnego aktu prawnego. Można zasugerować się stanowiskiem Komisji Nadzoru Finansowego (KNF), jednak zacznijmy od początku.

Definicja kryptowalut w prawie polskim – jak to widzi prawnik?

Waluty wirtualne kwalifikuje się jako składową wartości majątkowych, co określono w art. 2 ust. 2 pkt 26 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Z tego samego przepisu wynika także, że jest ona cyfrowym odwzorowaniem wartości, a przy tym pozostaje  wymienialna w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze. Ponadto kryptowaluta w tym ujęciu definicyjnym może być przechowywana cyfrowo i będzie uznawana za przedmiot handlu elektronicznego. Zgodnie z definicją waluta wirtualna stanowi cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:

• prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
• międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanowioną przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
• pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
• instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
• wekslem lub czekiem.

Najważniejszą częścią definicji jest fragment dotyczący obecności w obrocie gospodarczym i możliwości wymiana na prawne środki płatnicze. W praktyce za prawne środki uznaje się PLN, EUR, GBP i FIAT, jako waluty obce.

Jak należy podchodzić do takiej definicji kryptowaluty?  

Niestety jest to dość szeroka definicja, co powoduje, że za kryptowaluty mogą zostać uznane również jednostki płatnicze wykorzystywane w grach komputerowych. Dodatkowo trzeba więc mieć na uwadze, że nie każda waluta wirtualna w świetle definicji tej ustawy może być nazwana kryptowalutą.

To po co w ogóle została przyjęta taka definicja kryptowaluty?

Wprowadzenie w ten sposób definicji wirtualnych walut pozwoliło uznać je za rodzaj prawa majątkowego. Dzięki temu przychód ze zbycia praw majątkowych dzięki temu można opodatkować jako przychód z działalności gospodarczej bądź z dodatkowych źródeł. W szczególności dotyczy to sytuacji, w której podatnik zajmuje się np. handlem kryptowalutami. Jednak zgodnie z rozliczeniami za 2019 rok  i nowelizacją ustaw o podatkach dochodowych wedle art. 17 ustawy o PIT, przychody z obrotu walutami wirtualnymi uznawane będą jako kapitały pieniężne.

W jaki sposób waluty cyfrowe zostały opisane w prawie europejskim?

Pod względem formalnoprawnym kryptowaluty nie są pieniądzem elektronicznym. Wedle definicji przyjętej przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, szerokie spektrum walut wirtualnych i cyfrowych oraz kryptowaluty są cyfrową reprezentacją wartości,  która nie została wyemitowana przez bank centralny lub organy publiczne. Dodatkowo kryptowaluty nie są jednostką wartości powiązaną z walutą określonego kraju. Muszą jednak zostać uznane przez osoby fizyczne i prawne za środek płatniczy. Ponadto kryptowaluty w swojej charakterystyce mogą być przechowywane i przenoszone, a w szczególności będą podlegać handlowi elektronicznemu.

W jaki sposób do kryptowalut podchodzi Komisja Nadzoru Finansowego?

KNF odniósł się w sposób bardzo precyzyjny do zagadnienia handlu kryptoaktywami i zdefiniował kluczowe w tej kwestii pojęcia, czyli ICO/Tokeny, smart contract oraz Whitepaper. Komisja Nadzoru Finansowego w tym aspekcie dokonała również rozróżnienia kryptoaktywów. Podzieliła je bezpośrednio na: 

• tokeny płatnicze, 
• tokeny użytkowe 
• tokeny inwestycyjne. 

Zgodnie z tym np. Bitcoin został zdefiniowany jako natywny token płatniczy, który posiada samoistnie określoną zmienną wartość. Dodatkowo Komisja Nadzoru Finansowego stwierdziła wprost, że Bitcoin jest instrumentem finansowym, a jego kupno, sprzedaż bądź nie stanowi działalności nadzorowanej. Dotyczy to również pośrednictwa w tej sprawie.

Z doświadczenia prawnika – przepisy z ustawy czy stanowisko KNF?

Tutaj najlepiej zdać się na decyzje, które wydawane są przez organ wydający stanowiska istotne z punktu widzenia wielu projektów i przedsiębiorców. Z perspektywy pracy prawnika, stanowiska Komisji Nadzoru Finansowego, takie jak z 10 grudnia 2020 r. pokazują w jaki sposób KNF podchodzi do kryptowalut. Chodzi tutaj głównie o systematyzację kryptoaktywów i dokonania ich oceny pod kątem ewentualnych obowiązków nadzorczych.

Doradztwo prawne przy kryptowalutach – udział prawnika bywa korzystny przy krypto

Nie do końca wyklarowane nadal podejście do kwestii kryptowalut sprawia, że sprawy tego typu zdarzają się bardzo często. Stanowiska KNF to jedno, a kwestia podejścia do np. VAT przy koparkach kryptowalut sprawiają, że doradztwo i udział prawnika są koniecznością. Masz wątpliwości i nie wiesz czy powinieneś zarejestrować VAT? Masz dobry pomysł na biznes i planujesz tokenizować spółkę? Przyjdź i skonsultuj swoją sprawę! Wspólnie wypracujemy spersonalizowane podejście prawne do Twojego problemu!