Seria budowlana: Solidarna odpowiedzialność inwestora i generalnego wykonawcy (cz. I)

SERIA BUDOWLANA: PRZYGODY INWESTORA I WYKONAWCY ROBÓT BUDOWLANYCH

Ostatnio Klient, będący podwykonawcą robót budowlanych, zapytał mnie czy możliwe jest odzyskanie pieniędzy jeśli generalny wykonawca nie chce mu zapłacić i generalnie przymierza się do likwidacji lub ogłoszenia upadłości? Oczywiście – odpowiedziałem – ale kiedy Pan zawierał umowę? Czy to ważne? – zapytał Klient.

No właśnie – czy to ważne?

Tak. I to bardzo.

Obecnie mamy bowiem dwa tzw. reżimy prawne (dwie różne regulacje), których – jeśli otworzymy tylko aktualną wersję Kodeksu cywilnego – nawet nie zauważymy. Wynika to z faktu, że  1 czerwca 2017 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego m.in. w zakresie art. 647 [1], który reguluje zasady solidarnej odpowiedzialności, jednak zasady te nie są dla wszystkich – umowy zawarte przed 1 czerwca 2017 roku nadal muszą być rozpatrywane na gruncie starych zasad.

CZĘŚĆ I. STARE ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI SOLIDARNEJ

Jakie zatem były stare zasady solidarnej odpowiedzialności i dlaczego nastąpiły zmiany?

Istotą zmian jest założenie o wadliwości dotychczasowego systemu odpowiedzialności solidarnej w trakcie procesu budowlanego. Uwagi do regulacji dotychczasowej zgłaszane były zarówno ze strony inwestorów, jak i wykonawców (tak generalnych, jak i podwykonawców). Główne okoliczności sprawiające trudności w praktyce tak podmiotom procesu inwestycyjnego, jak i sądom orzekającym, można pogrupować w poniże zagadnienia, w ramach których przedstawione główne problemy, z którymi spotykali się przedsiębiorcy z branży budowlanej.

• Forma, w jakiej powinna zostać wyrażona zgoda inwestora w myśl art. 647[1] § 5 k.c. i czy zgoda ta może mieć charakter dorozumiany?
• Jaki jest zakres istotnych postanowień umowy pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą, które powinny być znane inwestorowi dla powstania skutków prawnych z art. 647[1] § 5 k.c.
• Czy zgoda inwestora na zawarcie umowy z podwykonawcą (wykonanie robót przez podwykonawcę) musi zostać wyrażona przed jej zawarciem (ich wykonaniem), czy też może posiadać charakter następczy?
• Czy dla przyjęcia odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy konieczne jest stwierdzenie istnienia odpowiedzialności wykonawcy w stosunku do podwykonawcy?
• Czy inwestor może zwolnić się od obowiązku wypłaty wykonawcy całego wynagrodzenia powołując się na to, że zapłacił wynagrodzenie należne podwykonawcom?
• Czy dla wywołania skutków prawnych, o których mowa w art. 647[1] § 5 k.c., przedstawienie inwestorowi umowy z podwykonawcą (względnie zakomunikowanie mu istotnych postanowień tej umowy) może zostać dokonane przez podmiot inny niż wykonawca.
• Jaki jest moment początkowy odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy, wprowadzonej w art. 647[1] § 5 k.c.?
• Czy solidarna odpowiedzialność, o której mowa w art. 647[1] § 5 k.c., ogranicza się wyłącznie do kwoty wynagrodzenia należnego podwykonawcy od wykonawcy, czy też obejmuje ona również inne niż wynagrodzenie zobowiązania wynikające z umowy pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą, np. zobowiązanie z tytułu „kaucji gwarancyjnej”, w sytuacji, w której tytułem owej „kaucji” zatrzymana miała być procentowo określona część wynagrodzenia podwykonawcy?
• Czy zakres odpowiedzialności inwestora z art. 647[1] § 5 k.c. obejmuje także odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego przez wykonawcę?

Na powyższe pytania odpowiedzi daje w większości orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego, przy czym podkreślenia wymaga fakt, że przy niektórych zagadnieniach jest nawet… 5 różnych linii orzeczniczych (np. przy pytaniu numer 2). Dawało to (i nadal daje) duże pole do popisu.

A jakie są nowe zasady solidarnej odpowiedzialności? Zobacz CZĘŚĆ II.