Kara umowna – jakie ma znaczenie w procesie gospodarczym?

Strony zawierające umowę mogą swobodnie formułować treść i warunki aby odpowiadały charakterowi stosunku prawnego, jaki je łączy. Aby realizować założenia umowy możliwe jest zastosowanie klauzuli w postaci kary umownej dla strony, która nie wykonała lub nienależycie wykonała umowę. Zapis co do kary umownej może dotyczyć tylko zobowiązania niepieniężnego. Chodzi np. o niezgodne z umową wykonanie robót budowlanych w postaci opóźnienia w ich wykonaniu.  Stanowi również zabezpieczenie na inne okoliczności. Zakres zastosowania jest bardzo szeroki i zastępuje odszkodowanie.

Kancelaria prawna wrocław – specjalizacja kary umowne

To instytucja uregulowana w kodeksie cywilnym, która zobowiązuje stronę do naprawienia szkody poprzez zapłatę kary umownej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Co ciekawe, nie można zapłacić kary umownej, aby zwolnić się z zobowiązania. Kara umowna nie musi odzwierciedlać rzeczywistej wysokości poniesionej szkody. Karę umowną należy tak rozumieć, że strony już przy zawarciu umowy określają z góry wysokość należnego wierzycielowi odszkodowania na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania i odszkodowanie to pokrywa wszystkie następstwa. Nie jest możliwe żądanie zmniejszenia kary umownej chyba, że strona wykonała swoje zobowiązanie w znacznej części lub kara umowna jest rażąco wysoka o czym mowa w tym artykule [KLIK]. Ma takie prawo zwłaszcza w sytuacji,  gdy znaczna część zobowiązania została wypełniona w terminie, a zwłoka jest niewielka.

Możemy wyróżnić 4 kategorie kar umownych:

• kara umowna wyłączna – gdy umowa pozostaje niewykonana lub wykonana w nienależyty sposób, wierzyciel może domagać się zapłaty sumy wyższej, niż wynosi przewidziana w umowie wysokość kary umownej;
• kara umowna alternatywna – wierzyciel może domagać się zapłaty albo z tytułu kary umownej, albo z tytułu odszkodowania;
• kara umowna zaliczalna – wierzyciel może żądać zapłaty kary umownej i odszkodowania uzupełniającego do wysokości szkody poniesionej w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania;
• kara umowna kumulatywna – wierzyciel może ubiegać się jednocześnie o zapłatę z tytułu kary umownej oraz z tytułu odszkodowania.

Nie należy mylić kary umownej z odszkodowaniem, ponieważ wysokość i zasady naliczania kary umownej muszą zostać określone w umowie, a prawo do odszkodowania wynika bezpośrednio z ustawy. Dochodząc odszkodowania w Sądzie wierzyciel musi wykazać wysokość poniesionej szkody co w niektórych wypadkach jest bardzo trudne.

Nie ma co ukrywać, że kara umowna ma służyć zmobilizowaniu i motywować strony do należytego wykonania zobowiązania. Plusem dla wierzyciela jest, że nie musi wykazywać istnienia szkody ani jej wysokości. Kara umowna może być naliczona zawsze, gdy ziściły się określone umową przesłanki związane z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i to niezależnie czy druga strona poniosła w związku z tym jakiekolwiek negatywne konsekwencje.

Adwokat, radca prawny, prawnik – specjalizacja kary umowne