Czy służebność mieszkania zmniejsza zachowek?

Praktykując prawo, precyzja jest niezbędna. Nawet jeżeli coś podobnie się nazywa lub ma podobną treść, nie zawsze oznacza, że rodzi takie same konsekwencje. Tak jest w przypadku umowy dożywocia  i służebności mieszkania. Choć podobne, to jednak różne. Instytucje te bardzo często są ze sobą mylone. O tym, czym konkretnie się różnią przeczytasz tutaj. Tymczasem niniejszy wpis poświęcony będzie temu, czy służebność mieszkania ma wpływ na wysokość zachowku.

Służebność mieszkania vs. umowa dożywocia

Służebność mieszkania zwykle ustanawiana jest na rzecz darczyńcy w umowie darowizny. Mechanizm ten wygląda następująco: z jednej strony darczyńca (właściciel domu czy mieszkania) przenosi własność nieruchomości na obdarowanego, a z drugiej obdarowany ustanawia na rzecz darczyńcy dożywotnie prawo zamieszkiwania w całej lub w części darowanej nieruchomości. Służebność, jako ograniczone prawo rzeczowe wpisywana jest zawsze w dziale III księgi wieczystej.

Umowa darowizny z służebnością mieszkania, w przeciwieństwie do umowy dożywocia nie wyłącza możliwości dochodzenia zachowku po śmierci darczyńcy, ale może mieć wpływ na jego wysokość. Obciążenie nieruchomości służebnością osobistą, jaką jest służebność mieszkania niewątpliwie obniża wartość danej nieruchomości.

O czym zatem warto pamiętać?

Choć w akcie notarialnym strony określają kwotowo wartość służebności mieszkania, to jednak robią to dla celów podatkowych, a nie na potrzeby późniejszego obliczania zachowku. Dlatego nie warto traktować tej wartości jako rzeczywistego miernika obciążenia nieruchomości. To w jaki sposób służebność mieszkania wpływa na obniżenie ceny nieruchomości, każdorazowo winien określić biegły. Nie ma jednolitej metody pozwalającej na określenie wielkości obciążenia. Zależy to bowiem od okoliczności danej sprawy, w tym od zakresu służebność (cały dom czy tylko część), czasu jej wykonywania (kilka czy kilkanaście lat) oraz tego czy faktycznie była ona wykonywana.

Reasumując każdorazowo zastanawiając się czy i w jakiej wysokości przysługuje Ci roszczenie o zachowek, warto uwzględnić wszystkie okoliczności, również te, które pozornie wydają się nieistotne. Ograniczone prawa rzeczowe, takie jak służebność mieszkania, czy obciążenia hipoteczne  darowanej nieruchomości mogą mieć bowiem wpływ na wysokość zasądzonego zachowku, podobnie jak zasady współżycia społecznego.

Więcej na temat tego, jak uniknąć zapłaty zachowku przeczytasz tutaj.