Śmiertelny wypadek obcokrajowca przy pracy – jakie świadczenia i komu należą się z ZUS? cz. 1 z 2

Krajowy rynek pracy w ostatnich latach doznał metamorfozy – coraz częściej bowiem mówi się, że jest to obecnie rynek pracownika a nie pracodawcy. W związku z coraz większymi brakami kadrowymi, duża część przedsiębiorców decyduje się zatrudniać (czy to w oparciu o umowę o pracę czy umowy cywilnoprawne) obcokrajowców – są to przed wszystkim pracownicy z Ukrainy.

Dla rodzin takich pracowników, najgorszym odczuciem – poza oczywiście rozłąką – jest towarzyszący im strach i obawa o zdrowie i bezpieczeństwo swoich bliskich. Obawy te pozostają w pełni uzasadnione, gdyż to właśnie obcokrajowcy w dużej mierze wykonują pracę, której towarzyszy codzienne ryzyko – np. pracę na budowie. Niestety, czasami obawy te się urzeczywistniają i dochodzi do śmiertelnego wypadku przy pracy. Nierzadko w takiej sytuacji, zmarły pracownik to jedyny żywiciel rodziny, która po jego śmierci może pozostać bez środków do życia. Warto wówczas mieć świadomość tego, jakie świadczenia pieniężne przysługują najbliższym członkom rodziny zmarłego pracownika.

Co do zasady świadczenia te można dla ułatwienia podzielić na grupy – ze względu na to od kogo można dochodzić ich zapłaty. W tej części artykułu omówione zostaną świadczenia jakie rodzina zmarłego pracownika może uzyskać z ZUS.

Jako KHG Kancelaria Prawna we Wrocławiu zajmujemy się uzyskiwaniem odszkodowania oraz zasiłku pogrzebowego dla rodziny. Nasi adwokaci i radcowie prawni sporządzają wezwania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz odwołują się od negatywnych decyzji. Jeśli istnieje konieczność to nasi prawnicy dochodzą odszkodowania na drodze sądowej.

Zasiłek pogrzebowy

Członkom rodziny zmarłego (lub innym podmiotom, które wykażą poniesione w rzeczywistości koszty pogrzebu zmarłego) przysługuje roszczenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wypłat zasiłku pogrzebowego. Celem tego świadczenia jest zwrot poniesionych kosztów pochówku.

Jeśli z roszczeniem o wypłatę zasiłku występują członkowie rodziny zmarłego to ZUS winien wypłacić im kwotę nie wyższą niż 4.000,00 zł i to niezależnie od poziomu poniesionych w rzeczywistości kosztów pogrzebu. Co do zasady kwota ta obejmuje wydatki poniesione na miejsce pochówku, usługi zakładu pogrzebowego, zakup trumny i wieńca pogrzebowego czy chociażby koszt ogłoszenia nekrologu. W tym miejscu dodać należy, że jeśli zmarły pochowany zostaje poza granicami kraju (np. na Ukrainie) to wówczas zasiłek pogrzebowy służy jedynie pokryciu kosztu transportu zwłok poza granice kraju. Koszty przewiezienia zwłok z Polski na Ukrainę zależą od odległości i innych czynników – zazwyczaj wynoszą one od 8.000,00 zł do 13.000,00 zł.

Zależności od przekonań rodziny, warto zastanowić się również nad kremacja zmarłego, gdyż przewóz prochów zmarłego za granicę w większości przypadków będzie mniej kosztowny niż transport zwłok.

Dodać należy, że częstą praktyką jest sytuacja, gdzie rodzina zmarłego obcokrajowca upoważnia specjalistyczny zakład pogrzebowy – ten który wykonuje usługę transportu
zwłok – do odbioru z ZUS zasiłku pogrzebowego. Ze względu na to, że koszt
transportu zwłok zazwyczaj przekracza kwotę zasiłku pogrzebowego (przyp. 4.000,00 zł) – rodzina zmarłego będzie musiała dopłacić zakładowi pogrzebowemu różnice pomiędzy kwotą jaką zakłąd otrzyma z ZUS a rzeczywistym kosztem przewozu zwłok. W takich sytuacjach, rodzina zmarłego zazwyczaj zawiera z zakładem pogrzebowym umowę cesji.

Wniosek o przyznanie i wypłatę zasiłku pogrzebowego składa się do oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Do takiego zgłoszenia załączyć należy szereg dokumentów potwierdzających uprawnienie do żądania wypłaty zasiłku (między innymi akt zgonu czy dokumenty obrazujące poniesione koszty pogrzebu).

Oczywiście uprawnienie do żądania zasiłku pogrzebowego  nie jest nieograniczone czasowo – rodzina zmarłego z wnioskiem takim wystąpić może w przeciągu 12 miesięcy od daty pogrzebu.

Odszkodowanie za wypadek przy pracy z ZUS

Członkom rodziny pracownika, przysługuje roszczenie o zapłatę jednorazowego odszkodowania z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych związanego ze śmiercią pracownika. Na wstępnie wskazać należy, że bez znaczenia pozostaje przy tym fakt czy praca zmarłego świadczona była na podstawie zawartej umowy o pracę czy też zmarły był zleceniobiorca (posiadał zawartą umowę cywilnoprawną – zazwyczaj jest to umowa zlecenia).

Należy pamiętać, że w przeciwieństwie do renty rodzinnej (omówionej w drugiej części artykułu) odszkodowanie ma charakter jednorazowo. Jeśli chodzi o to, kto może wystąpić z wnioskiem o wypłatę takiego odszkodowania do ZUS to ustawodawca precyzyjnie określa katalog tych osób. Będą nimi:

• małżonek zmarłego
• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej
• rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym (jeżeli w dniu śmierci pracownika prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli zmarły przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugoda sadowa prawo do alimentów z jego strony)

Od powyższego istnieją jednak pewne wyjątki. W ostatnim czasie radca prawny Maciej Grzegorczyk prowadząc tego typu sprawę wskazywał klientowi, że kluczowe jest to, iż odszkodowanie jednorazowe za śmierć pracownika przysługuje w prawdzie małżonkowi ale nie w sytuacji gdy orzeczona została separacja pomiędzy nim a zmarłym współmałżonkiem. Nasza kancelaria prawna dokonuje zawsze analizy konkretnego przypadku czy odszkodowanie jest należne.

Również wysokość należnego odszkodowania jednorazowego została uregulowana przez ustawodawcę bezpośrednio w przepisach. Wysokość ta uzależniona jest od tego ile osób z bliskiej rodziny zmarłego jest uprawnionych do wystąpienia o zapłatę takiego odszkodowania (jeśli zmarły zostawił po sobie np. małżonkę i małoletnie dziecko – to wówczas uprawnionymi do żądania odszkodowania będą te właśnie dwie osoby). Jeśli do wypłaty odszkodowania jednorazowego uprawniony jest tylko 1 z członków rodziny to odszkodowanie przyznane zostanie w kwocie odpowiadającej 18 krotności przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce krajowej – w 2019 r. jest to więc kwota 89.116,92 zł (18 x 4.950,94 zł).

Zupełnie inaczej sprawa wygląda w sytuacji gdy poza jednym uprawnionym do przyznania odszkodowania, występują też inne osoby. W takiej sytuacji, każda kolejna osoba jest uprawniona do żądania wypłaty odszkodowania w kwocie odpowiadającej 3,5 krotności przeciętnego wynagrodzenia. Kwota należnego kolejnej osobie odszkodowania dodawana jest do kwoty odszkodowania przyznanego pierwszemu uprawnionemu. Uzyskana w ten sposób kwota (suma odszkodowań dla wszystkich uprawnionych osób) zostaje następnie podzielona przez ilość tych osób – i taka właśnie kwota trafia do kieszeni każdej uprawnionej osoby bliskiej dla zmarłego.

Okoliczność tą najlepiej zobrazować na przykładzie gdzie uprawnionymi do odszkodowania jest małżonek zmarłego (żona) oraz ich wspólna małoletnia córka. W takiej sytuacji ZUS przyzna jednorazowo odszkodowanie w kwocie łącznej 106.445,21 zł (18 krotność przeciętego wynagrodzenia tj. 89.116,92 zł + 3,5 krotność przeciętnego wynagrodzenia tj. 17.328,29 zł) i podzieli te kwotę po równo dla każdej z uprawnionych osób – po 53.222,61 zł.

Zapraszamy do lektury drugiej części artykułu, gdzie omówione zostaną pozostałe świadczenia – przede wszystkim rodzinna renta wypadkowa.