Kim jest PEP – jak podejść do AML 2025?

AML na przestrzeni kilku ostatnich lat stał się tematem niezwykle istotnym. Wynika to ze wzrostu formalności po stronie instytucji obowiązanych. W tym zakresie oznacza to oczywiście konieczność odpowiedniego zarządzania ryzykiem finansowym, a także adekwatnym stosowaniem środków bezpieczeństwa finansowego. Jednym z elementów istotnych z perspektywy oceny ryzyka jest kwalifikacja klienta jako PEP (ang. Politically Exposed Person). W tym zakresie będzie to osoba na eksponowanym stanowisku politycznym,  która pełni lub pełniła w ostatnich latach istotne funkcje publiczne w kraju, za granicą lub w organizacjach międzynarodowych. Zgodnie z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AML) i finansowaniu terroryzmu (CFT), PEP-y wymagają szczególnej uwagi i zastosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego w relacjach z nimi. O tym z kolei będzie poniższy materiał wideo oraz dopasowany do tego artykuł. Poniższy podcast to długa wersja, w której dowiesz się więcej o AML, ale m.in. o PEP.

Kto jest PEP-em?

Należy faktycznie rozważyć kto jest uznawany za PEP, ponieważ pełni np. funkcję publiczną w strukturach lokalnego samorządu. Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AML), określone funkcje kwalifikują osoby do tej kategorii. Jeśli np. mają w dany sposób wpływ na podejmowanie decyzji politycznych i finansowych, co zwiększyć może potencjalne ryzyko nadużyć finansowych lub korupcji. Dlatego instytucje obowiązane, takie jak banki czy biura rachunkowe, muszą stosować wobec PEP wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego, w tym identyfikację źródła majątku i środków finansowych oraz dokładniejsze monitorowanie transakcji. PEP-ami mogą być m.in.:

• W kraju:
  • Prezydent, premier, ministrowie i wiceministrowie,
  • Posłowie, senatorowie, członkowie parlamentów regionalnych,
  • Sędziowie sądów najwyższych, konstytucyjnych oraz innych organów wyższej instancji,
  • Prezesi banków centralnych,
  • Członkowie organów zarządczych państwowych przedsiębiorstw.
• Za granicą:
  • Dyplomaci oraz osoby pełniące funkcje w organizacjach międzynarodowych (np. ONZ, NATO),
  • Członkowie parlamentów lub rządów innych państw.
• Lokalnie:
  • Członkowie zarządów regionów, radni gminni i powiatowi, sołtysi,
  • Osoby pełniące wysokie funkcje w partiach politycznych.
• Rodzina i współpracownicy:
  • Małżonkowie, dzieci, rodzice oraz inne bliskie osoby związane z PEP-em,
  • Współpracownicy, partnerzy biznesowi lub osoby związane kapitałowo z PEP-em.

Dlaczego PEP wymaga szczególnej uwagi przy AML?

PEP-y są uważane za osoby o podwyższonym ryzyku ze względu na dostęp do zasobów publicznych, wpływ na decyzje polityczne oraz potencjalną możliwość wykorzystywania swojej pozycji w celach korupcyjnych lub innych nadużyć finansowych. Osoby zakwalifikowane jako PEP (osoby na eksponowanych stanowiskach politycznych) mają pośrednie obowiązki wynikające z przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML) i finansowaniu terroryzmu (CFT). Te obowiązki nie są regulowane wprost przez AML, ale wynikają z działań, jakie muszą podjąć w ramach współpracy z instytucjami obowiązanymi, które stosują wobec nich wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego. Więcej na temat PEP dowiesz się w poniższym podcaście.

Jakie są obowiązki PEP-ów w AML?

Przede wszystkim PEP-y mają obowiązek zadeklarowania swojej funkcji na eksponowanym stanowisku politycznym, gdy są tego wymaga instytucja obowiązana (np. bank, biuro rachunkowe, instytucja finansowa). Dotyczy to również ich najbliższej rodziny (małżonków, dzieci, rodziców) oraz bliskich współpracowników, którzy mogą być zobowiązani do ujawnienia powiązań z PEP-em. Z góry powinni wiedzieć, że np. jeśli korzystają z kantoru krypto to muszą podpisać np. oświadczenie, że są na eksponowanym stanowisku. Wobec tego niejednokrotnie PEP muszi też dostarczyć dokumenty potwierdzające źródło pochodzenia swojego majątku i środków finansowych. Mogą to być m.in.:

• Deklaracje podatkowe (PIT, CIT),
• Akty notarialne potwierdzające sprzedaż nieruchomości,
• Umowy darowizny, spadkowe, sprzedaży aktywów.

Jakie obowiązki mają instytucje w stosunku do PEP-ów?

W tym zakresie obowiązywać będzie Cię wszystko co jest związane z Twoją dokumentacją AML. Stanowi ona biblię i jednocześnie know-how tego, w jaki sposób postępować nie tylko z samymi PEP, ale też wszelkimi sytuacjami, które kwalifikować będą się do zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Co do zasady instytucje obowiązane muszą identyfikować klientów jako PEP-ów na podstawie deklaracji lub danych dostępnych publicznie. Ponadto zobowiązane są też do dwóch kwestii:

• Zastosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa w określonych przypadkach:
  • Ustalenie źródła majątku i pochodzenia środków finansowych PEP-a,
  • Monitorowanie transakcji w sposób szczególny,
  • Uzyskanie zgody kierownictwa na nawiązanie relacji biznesowej.
• Dokumentowania i raportowania:
  • Wszystkie działania związane z identyfikacją i analizą PEP-a muszą być odpowiednio udokumentowane,
  • Podejrzane transakcje związane z PEP-ami należy zgłaszać do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF).

Dodatkowo warto jednak zastanowić się nad tym, jakie sytuacje uznać można za wymagające dodatkowej uwagi. Przykładowo Twoją uwagę oraz ostrożność powinny wzbudzić nietypowe przelewy lub inwestycje o znacznej wartości. Dodatkowo na pewno będą też takie podejrzane źródła finansowania, kiedy występuje brak możliwości wyjaśnienia pochodzenia majątku. Ostatni typ podejrzanych transakcji dotyczy tematu tego artykułu, czyli transakcji dokonywanych przez podmioty związane z osobą pełniącą funkcję publiczną.

Zastanawiasz się czy właściwie wykonujesz obowiązki wynikające z AML?

W takim wypadku zawsze możesz do nas napisać i zapytać, czy Twoja procedura i dokumentacja są dopasowane do wymogów obejmujących Twoją działalność. Wskaż nam swoje wątpliwości, a my postaramy się dopasować rozwiązania do Twoich potrzeb. Zapraszamy do kontaktu.