VAT i marża w galeriach sztuki – co zmienił wyrok TSUE?

Sprzedaż dzieł sztuki w Unii Europejskiej od lat budzi pytania o sposób opodatkowania. W szczególności dotyczy to galerii, które kupują prace od podmiotów powiązanych z artystami. To nieco inny rodzaj, gdyż występuje pewne pośrednictwo pomiędzy malarzem i docelowym miejscem ich ekspozycji. Czy w takim przypadku można stosować procedurę VAT-marża? To zagadnienie trafiło przed Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie sygn. C-433/24, rozstrzygniętej 1 sierpnia 2025 r. Zresztą nie bez powodu, gdyż jest to dość ciekawy case. Francuska galeria sztuki nabyła obrazy od brytyjskiej spółki, której wspólnikiem był ich autor. Następnie sprzedała te prace na rynku unijnym, rozliczając się według procedury marży. Fiskus we Francji zakwestionował takie podejście. Dlaczego? Spółka wedle organu nie była twórcą, a zatem nie można mówić o spełnieniu przesłanek przewidzianych w dyrektywie VAT. Jak to jednak powinno wyglądać w praktyce? Dowiedz się więcej o VAT i marży na dzieła sztuki właśnie w tym artykule.

Dyrektywa VAT i jej znaczenie dla rynku sztuki

Zasady opodatkowania marży zostały uregulowane w art. 311–316 dyrektywy VAT. Przewidują one możliwość, aby sprzedawca dzieł sztuki płacił podatek wyłącznie od marży, jeśli nabył je od konsumenta, podatnika korzystającego ze zwolnienia lub bezpośrednio od twórcy czy jego następców prawnych. Celem tej regulacji jest ograniczenie podwójnego opodatkowania i ułatwienie obrotu dziełami sztuki w UE. To bardzo istotne, szczególnie by stymulować rozwój artystów. Problem w omawianej sprawie polegał na tym, że między twórcą a galerią pojawił się dodatkowy podmiot. Była to spółka, której udziałowcem był artysta. Fiskus twierdził, że taka konstrukcja zrywa więź między autorem i  finalnym sprzedawcą, a tym samym wyklucza stosowanie marży. Czy jest to zasadne? Wydawałoby się, że tak, ale czy powinno to zostać w każdym wypadku zastosowane? No cóż, Trybunał sprawiedliwości w tym zakresie przyjął już stanowisko.

Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE VAT na dzieła sztuki

Trybunał w wyroku z 1 sierpnia 2025 r. (C-433/24) orzekł jednak, że procedura VAT-marża może być stosowana także w sytuacji, gdy dzieło trafia na rynek za pośrednictwem spółki kontrolowanej przez artystę lub jego następców prawnych. Kluczowe są dwa warunki:

• spółka została założona w celu sprzedaży prac stworzonych przez twórcę,
• dostawa dzieł przez pośrednika stanowi ich pierwsze wprowadzenie na rynek Unii Europejskiej.

Tym samym TSUE uznał, że przeniesienie własności do spółki nie wyłącza preferencji podatkowej, jeśli jest jasne, że chodzi o autorskie dzieła i ich premierowe pojawienie się w obrocie.

Jak mogę pomóc Twojej firmie w sprawach podatkowych

Rynek sztuki i podatki to połączenie, które potrafi zaskoczyć nawet doświadczonych przedsiębiorców. Warto pozostać przygotowanym na prawie każdą możliwość. Jako prawnik zajmujący się prawem podatkowym mogę przeanalizować Twoją sytuację biznesową i sprawdzić, jakie rozwiązania najlepiej zabezpieczą Twoje interesy. Wystarczy, że napiszesz do mnie maila na rafal.kufieta@khg.pl 

Pomagam w przygotowaniu wniosków o interpretacje podatkowe, które dają pewność działania i chronią przed ryzykiem sporów z fiskusem. Jeśli chcesz, żebym ocenił Twoją sprawę z perspektywy podatków – daj mi znać, postaram się pomóc.

Co VAT na dzieła sztuki oznacza dla galerii i kolekcjonerów?

Wyrok TSUE ma praktyczne znaczenie dla wielu podmiotów działających na rynku sztuki. Po pierwsze, potwierdza, że artyści mogą wykorzystywać spółki do organizacji sprzedaży swoich prac bez ryzyka utraty prawa do rozliczania VAT od marży. To bardzo ważne, gdyż jest to zdecydowanie dziedzina warta rozwoju. Rozwój z kolei nie jest prosty przy wyższych podatkach niż jest to konieczne. Po drugie taki stan rzeczy, daje galeriom większą pewność prawną, że zakupy dzieł w takich okolicznościach nie będą kwestionowane przez administrację podatkową. Jednocześnie podkreślono, że warunkiem jest pierwsze wprowadzenie dzieła na rynek unijny. Jeśli praca była już sprzedawana w UE, zastosowanie procedury marży w dalszych transakcjach nie będzie możliwe. Wydaje się to sprawiedliwe, prawda?

VAT na dzieła i znaczenie dla praktyki podatkowej

Rozstrzygnięcie TSUE wpisuje się w linię orzeczniczą sprzyjającą uproszczeniom w obrocie dziełami sztuki. Umożliwia ono galeriom zachowanie konkurencyjności i zapobiega nadmiernym obciążeniom fiskalnym, które mogłyby zniechęcać do handlu w ramach Unii. Z drugiej strony administracje podatkowe państw członkowskich mogą próbować szczegółowo badać, czy rzeczywiście spełnione zostały warunki dotyczące celu działania spółki i momentu wprowadzenia dzieła na rynek.