Upadłość konsumencka jako przedsiębiorca

Co do kwestii upadłości konsumenckiej od kilku lat kształtuję się ustawodawstwo i orzecznictwo, które zmierza do całkowitego ułatwienia jej ogłoszenia na zasadach podobnych jak w ustawodawstwie państwa Europy Zachodniej.

W Polsce istnieje możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez osobę fizyczną, która prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą. Nie mniej jednak złożenie takiego wniosku o ogłoszenie upadłości jest znacznie trudniejsze wobec byłego przedsiębiorcy. W trakcie tego postępowania sąd musi zbadać aktualne istnienie stanu niewypłacalności dłużnika, ale także to, czy dłużnik, mając taki obowiązek jako przedsiębiorca, powinien – lub czy – złożył wniosek o upadłość.

Były przedsiębiorca może złożyć wniosek już następnego dnia po zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej i wykreśleniu jej z ewidencji działalności gospodarczej. Wraz z wnioskiem należy załączyć odpowiedni dokument poświadczający, że nie jest się już przedsiębiorcą. Do wniosku o ogłoszenie upadłości były przedsiębiorca powinien umieścić wykaz zobowiązań prywatnych oraz długi powstałe w toku prowadzenia działalności gospodarczej. Głównym celem postępowania upadłości konsumenckiej jest całkowite oddłużenie.

Sąd badając wniosek musi wziąć pod uwagę negatywne przesłanki w tym główną czy przedsiębiorca złożył wniosek w terminie, gdy był do tego zobowiązany, gdy prowadził działalność gospodarczą. Jeżeli tak to niestety, ale sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości.

W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku, postępowanie będzie prowadzone w oparciu o przepisy ustawy o upadłości konsumenckiej, która w swoich obostrzeniach jest dużo lżejsza dla upadłego.

W przypadku całkowitego zakończeniu postępowania upadłościowego, czyli w większości przypadków wykonania planu spłaty wierzycieli, umorzeniu podlega każde zobowiązanie pieniężne dłużnika, z wyjątkiem zobowiązań, które powstały po dacie ogłoszenia upadłości.

Kiedy złożyć wniosek o głoszenie upadłości jako przedsiębiorca?

Termin niewypłacalności został wyraźnie określony przez ustawodawcę i jest ugruntowany przez lata stosowania przepisów. Należy wskazać, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W praktyce uważa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Oczywistym jest, że im wcześniejsza reakcja dłużnika tym i złożenie wniosku o upadłość tym lepsze postrzeganie przez wierzycieli oraz badanie samego wniosku o upadłość przez sąd. Niestety praktyka pokazuje, że jest dosyć cienka granica między stanem niewypłacalności a zagrożeniem niewypłacalnością. Prawo restrukturyzacyjne wskazuję, że postepowania w nim określone mogę być prowadzone również wobec dłużnika niewypłacalnego, ale również zagrożonego niewypłacalnością w rozumieniu prawa upadłościowego. Należy mieć na uwadze, że dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny. Dłużnik jest obowiązany (tak stanowi ustawa), nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

Mając na uwadze definicję i praktykę najlepszym momentem na złożenie wniosku o upadłość jest między 2 a 3 miesiącem trwania sytuacji kiedy przedsiębiorca nie reguluje swoich zobowiązań. Wniosek o ogłoszenie upadłości można powiązać z alternatywnym wnioskiem – w przypadku niespełnienia warunków do ogłoszenia upadłości – o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego.

Jakie skutki niesie za sobą pozytywne rozpatrzenie przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości?

Upadły dłużnik jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję. Ponadto upadły jest obowiązany udzielać sędziemu-komisarzowi i syndykowi wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku.

Poza obowiązkami jakie rodzi upadłość daje ona również ochronę majątku dłużnika bowiem z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Po ogłoszeniu upadłości postępowania sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu natomiast postępowanie sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne w sprawie wszczętej przeciwko upadłemu przed dniem ogłoszenia upadłości o wierzytelność, która podlega zgłoszeniu do masy upadłości, może być podjęte przeciwko syndykowi tylko w przypadku, gdy w postępowaniu upadłościowym wierzytelność ta po wyczerpaniu trybu określonego ustawą nie zostanie umieszczona na liście wierzytelności.

Natomiast postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku wchodzącego w skład masy upadłości, wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Postępowanie to umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Zważywszy na złożoność postepowania upadłościowego zaleca się przed złożeniem takiego wniosku konsultację z kancelarią prawną lub doradcą restrukturyzacyjnym, który w pełni oceni sytuację prawną i majątkową spółki oraz dobierze odpowiednie narzędzia do przeprowadzania postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego.