Odroczenie i umorzenie składek ZUS w czasie pandemii COVID-19

Polski system ubezpieczeń społecznych wyposażony jest w przepisy normujące sytuację, w której Zakład Ubezpieczeń Społecznych może, wobec zaistnienia szczególnych okoliczności, odroczyć lub rozłożyć na raty zobowiązania płatnika z tytułu składek. Ustawa posługuje się w tym zakresie ogólnym stwierdzeniem, dozwalającym zastosować odroczenie płatności składek oraz rozłożenie należności na raty „ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie”. Niewątpliwie zarówno względami gospodarczymi jak i przyczynami zasługującymi na uwzględnienie przy rozpatrywaniu wniosku można nazwać obecnie panujący stan pandemii choroby COVID-19 i wywołany nim w Polsce stan epidemii. ZUS będzie jednak badał wniosek także pod kątem innych przesłanek, takich jak możliwości płatnicze zobowiązanego oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych.

Niezależnie więc od aktualnie panujących okoliczności, system ubezpieczeń społecznych przewiduje tego rodzaju „wentyl bezpieczeństwa”. Do skorzystania z niego, z uwagi na ogólność unormowania, niezbędnym jest opatrzenie wniosku o zastosowanie ulgi uzasadnieniem, nie tylko trafnie opisującym stan w jakim znalazł się płatnik, ale także zawierającym kompleksowe przedstawienie problematyki sprawy, zdatnym do przekonania organu, że w opisanej sprawie zachodzą okoliczności opisane w ustawie. Przydatnym temu może okazać się pomoc adwokata lub radcy prawnego przy sporządzaniu wniosku do ZUS.

W przypadku przychylenia się ZUS do wniosku, odroczenie płatności składek dochodzi do skutku w formie umowy, zawieranej z Zakładem pod warunkiem uiszczenia opłaty prolongacyjnej, wynoszącej równowartość połowy odsetek za zwłokę od należności podatkowych za okres odroczenia składek.

Zasady ogólne umorzenia należności z tytułu składek ZUS

W zakresie możliwości umarzania należności z tytułu składek ustawodawca wyraził się precyzyjniej. Co do zasady ZUS może umorzyć należności płatnika z tytułu składek w razie ich całkowitej nieściągalności. Wiąże się to jednak z koniecznością znalezienia się płatnika w stanie całkowitej niewypłacalności, czego w pierwszej kolejności staramy się uniknąć niezależnie od okoliczności. Zwłaszcza w czasie aktualnie panującego stanu epidemii w Polsce, a pandemii na świecie, przydatne płatnikowi może okazać się unormowanie przewidujące umorzenia składek przez ZUS pomimo braku całkowitej ich nieściągalności.

Okoliczności w jakich będzie to możliwe należy poszukiwać w wykonawczym do ustawy rozporządzeniu ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej. W nim znajdziemy pasujące do naszej sytuacji uregulowanie, zakładające uprawnienie ZUS do umorzenia składek w sytuacji poniesienia przez płatnika strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności.

Zarówno judykatura, jak i orzecznictwo sądów potwierdza zasadność stosowania tej ulgi przez ZUS na wniosek płatnika w sytuacji, w której wykazane zostanie uszczuplenie jego dochodów z prowadzonej działalności. Ważnym jednak elementem jest, aby było to uszczuplenie tak dalece idące, aby dalsze prowadzanie działalności miałoby stać pod znakiem zapytania.

W zakresie wykazania spełnienia przez płatnika przesłanek dla umorzenia należności z tytułu składek ZUS powraca jednak kwestia uzasadnienia i jego walorów niezbędnych do „przekonania” Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezbędności umorzenia zobowiązań składkowych. Takimi również zadaniami zajmujemy się w naszej Kancelarii we Wrocławiu.

Głównym mankamentem instytucji umorzenia należności z tytułu składek na zasadach ogólnych jest to, że wniosek taki nie będzie dotyczył składek przyszłych, tylko należności już powstałych i wymagalnych. Jest to więc droga dla osób pozostających już w zwłoce z zapłatą składek.

Odroczenie płatności składek ZUS w związku z COVID-19

W związku z aktualną sytuacją, celem pomocy przedsiębiorcom oraz w związku z kontrowersjami, jakie pojawiły się w temacie poziomu skomplikowania dotychczasowego wniosku o odroczenie płatności składek, ZUS udostępnił „uproszczony” wniosek o odroczenie płatności składek na 3 miesiące. Wciąż wymaga on solidnego uzasadnienia, jednak został dopasowany do okoliczności epidemii oraz okrojony o bardziej skomplikowane elementy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien znacznie przychylniej niż zazwyczaj potraktować płatników wnioskujących o odroczenie płatności. Każdy przypadek, jak zawsze niestety, wymaga jednak odrębnej analizy pod kątem szans na akceptację odroczenia przez ZUS.

Umorzenie należności z tytułu składek ZUS w związku z COVID-19

Obecnie brakuje jeszcze dokładnych działań ze strony rządu RP w temacie umorzenia zobowiązań z tytułu składek na okres trwania pandemii. Działania takie w zdecydowanej formie zostały już podjęte przez kraje Europy zachodniej, pozwala to przewidywać, że prędzej, czy później również władze polskie będą musiały, pójść ich śladem. Zgodnie z informacjami przedstawianymi przez rząd rozwiązanie takie jest brane pod uwagę w opracowywaniu „tarczy antykryzysowej”.